· Сонин, найрал дуу, оркестр, поп
хамтлагийн нэрийн өмнө : the Daily News, the Bach Choir, the Beatles
Сануулга : all, both, half, double, quite, twice - ын ард нь "the" байна. all the world, double the sum, all the
money.
II . Тухайлах ялгац гишVVнийг орхих
тохиолдлууд
· Оноосон нэр (мөн poor, old, little, good, saint -тай) бол: poor Peter, little John
· Цол хэргэм ураг төрлийн нэр бол : Аdmiral Nelson, King Richard, Queen
Elizabeth, Uncle Sam, Dr.Miller гэвч : the Queen of England гэх Vед хэрэглэнэ.
Санамж : Англи цол хэргэм биш бол the авна : emperor,
czar, archduke, elector : the Emperor William, the Czar Peter I
· Улс болон хотуудын нэр бол: Switzerland, Turkey, London, гэвч : the London of today - гэх Vед хэрэглэгдэнэ.
· Mount- , cape- , lake- , harbour- , bay-
тай оноосон нэр байвал : Mount Everest, Cape Trafalgar, Lake
Geneva, New York Harbour, Hudson Bay, гэвч : the Cape of Good Hope гэх Vед хэрэглэгддэг.
· Тоолж Vл болох ерөнхий нэрийн өмнө : life, death, love, Earth, Heaven, Hell ; He was weary of life. гэвч : the life of the whole nation гэх Vед ялгац гишVVн авна.
· Нэр Vгийн өмнө тооны нэр, төлөөний Vг
орвол : two boys, his friend, this room, some apples.
· Church, school, college, prison,
bisiness, chapel, hospital, market, sea, table, town, work, bed гэх мэт
Vгс нь ерөнхий утгаар хэрэглэгдвэл : church is over, school begins, he was
sent to prison, go to bed. гэвч : тодорхой
утгатай бол ялгац гишVVн
хэрэглэгдэнэ : The school is near the church. - Сургууль сVмийн хажууд байдаг.
· Материалын нэр : coal, iron , wood, gold : coal is important for export, гэвч : the coal of Wales (Уэльсийн нVVрс) гэх мэтээр
хэрэглэх нь бас бий.
· Нэр олон тоонд байвал : cats, mice, dogs, birds : swallows are pretty birds. гэвч : the swallows of this summer - энэ зуны хараацайнууд гэхчилэн
ялгац гишVVн хэрэглэх тохиолдлууд байна.
· Улирал, сар, өдөр : summer, March, Sunday : on Monday, in Winter, in April,
at Christmas гэвч : the last Sunday in August. гэх Vед хэрэглэнэ.
· Шинжлэх ухааны тусгай салбарын нэрийн
өмнө : My brother studies
algebra. - Ах маань алгебр
судалдаг. Photography is my
hobby. - Фото зураг бол
миний хобби.
Сануулга : "of"- ын тусламжтайгаар холбогдсон буюу тVVнтэй адил бVх
тохиолдолд ялгац
гишVVн авна. the Cape of good
Hope, The England I know is different from . . .
ЭС ТУХАЙЛАХ ЯЛГАЦ ГИШVVН (А, AN) (The indefinite
article)
1. a : гийгVVлэгчээр эхэлсэн Vгийн өмнө : a boy, a lady, a European
2. an : эгшгээр эхэлсэн Vгийн өмнө : an animal, an english book,
мөн Vл дуудагдах h-ээр эхэлсэн Vгийн
өмнө : an hour, an heir, an honour
эхний Vе нь өргөлтгVй Vгийн h-ийн өмнө : an historian
· Анх яригдаж байгаа ба зөвхөн ганц тоонд
байгаа тоологдох нэрийн өмнө : I have a pen. I see a dog.
· Нэг төрөл зVйлийн юмыг нөгөөгөөс нь
ялгахын тулд : a dof is domestic animal. ("нохой" гэсэн ерөнхий утгаар)
· Мэргэжил, Vндэстэн, шашинтан бол : my brother is a painter, he is an
englishman, she became a Protestant гэвч : the title of (doctor), the rank of (general), the dignity of (senator)-ийн дараа эс тухайлах ялгац гишVVнгVйбайна.
· Хэмжээ, жин, цаг, тоолол бол : four shillings a yard, sixpence a
pound, twice a year, four times a day
· Тоо хэмжээ заасан тодорхой Vгийн өмнө : a million, a thousand, a dozen, a
couple, a little
Санамж : "а" - нь half, such, quite, many (зарим нэг), rather, what - ийн ард байна : half a dozen - 6 ширхэг, such a good story - тийм сайн өгVVллэг.
"а" - нь as, so, too, how, however - ээр холбогдсон хавсрал нэрийн
ард байна : as good a swimmer as I am - над шиг сайн сэлдэг хVн ; to heavy a weight - дэндVV хVнд жин ; too difficult a task - маш хэцVV даалгавар
НЭР VГ (The noun)
I . ХVйс : ДVрмийн хVйс = Байгалын хVйс
а . ХVн ба эд зVйл
Эр хVйсийн
хVн, амьтан эр хVйсийн төлөөний Vг авна
Амьтны нэр ерөнхийдөө эрс хVйс авна
: The lion licked its
paw. гэвч : Гэрийн тэжээмэл болон Vлгэрийн амьтан гол төлөв хVйсээр ялгагдана.
эр хVйсийн (хVчтэй) амьтан = эр хVйс : the dog, his name
эм хVйсийн (сул дорой) амьтан = эм хVйс : the cat, she is dead
Зарим нэр Vг "-ess" төгсгөл авч эм хVйс VVсгэдэг. Жишээлбэл : actor - actress, host - hostess, prince -
princess, waiter - waitress, lion - lioness, duke - duchess
Санамж : Хөлөг онгоц, улс орон болон хотын нэр гол төлөв эм хVйсийг хэрэглэдэг : the 'Atlantic' lost her crew,
England and her dominions
II . Нэр Vгийн олон тоо VVсгэх
Singular + s : dog - dogs, friend - friends
ДVрмийн олон тоо VVсгэхдээ ганц тоон дээр "-s" залгадаг. Жишээлбэл : leg -legs, wall - walls, tree - trees, table - tables.
Анхаар! : Vйлийн эзэн олон тоонд байвал хувцас
болон биеийн хэсгийн нэр олон тоонд байна. They came in with
their hats on their heads - Тэд орж ирэхдээ малгайтайгаа байсан.
III . Тийн ялгал(The case)
Нэрлэх (Normative) = (the, a, an)
Хамаатуулах (Genitive - угтвар Vгт хамаатуулах) =of (the, a, an)
Өгөх орших (Dative - угтвар Vгт
өгөх орших) = to (the, a, an)
Заах (Accusative) = (the, a, an)
· ХVн амьтанд хамаарагдах зVйлийн
тухай ярихдаа : Jack's blue book. they boys' book
· Эд зVйл болон цаг хугацаа, газар орон, тоо хэмжээний
тухай ярихдаа : a week's holiday, a month's stay, a mile's walk, at arm's length, a stone's
throw
· Ярианы хэллэгт : for Heaven's sake -
бVх гэгээн хутагтын төлөө, for God's sake - бурхны тусын тулд, for goodness' sake - сайн сайхны төлөө
Санамж : Хэрэв Саксоны хамаатуулахад house, shop, church, practice гэсэн Vгс байвал орхиж бичнэ. I am at my uncle's
(house). - Би эгчийндээ
(гэрт) байна. at the doctor's (practice) - эмчийн дадлагад
· Богино Vет хавсрал нэрэнд : а )нэг Vет хавсрал нэр b ) хоёрдугаар
Vе дээрээ өргөлттэй хавсрал нэр : (polite - politer - the politest , severe - severer - the severest) болон гийгVVлэгчийн дараа-y, -le, -er, - ow, - some -ээр төгссөн хоёр Vет хавсрал : happy - happier - the happiest, clever -
cleverer - the - cleverest .
· Олон Vет хавсрал нэрэнд : a )эхний Vедээ өргөлттэй хоёр Vет хавсрал нэр : cautious - more cautious - the most
cautious, useful - more useful - the most useful. b ) олон Vет хавсрал нэр болон хавсрал нэрийн VVргээрх нөхцөл Vйл VгVVд : interesting - more interesting - the most interesting,
delighted - more delighted - the most delighted.
Хавсрал
нэрээс VVссэн ерөнхий нэр Vгээс онцолж тодорхой бVлэг хVн, хэн нэг хVнийг
нэрлэхдээman / woman, boy / girl, gentleman / lady,
person / people гэх мэт төлөөний Vг хэрэглэдэг. Жиш : the blind women, the poor person, poor people . . .
гэх мэт
the blind
хараагVйчVVд
the poor
ядуучууд
"-sh", "-ch'' - ээр төгссөн яс Vндэс заасан Vгс нь олон тооны хэлбэрт хувидаггVй ба эдгээрээс тодорхой нэг хVнийг
яс Vндсээр нь онцлохдооman / woman, gentleman / lady - ийн тусламжтайгаар нэрлэдэг.
Жиш : the English - an
Englishman, the French - a French lady, the Scotch - two Scotchmen, the Dutch
some Dutchmen
Зарим яс Vндэс заасан Vгс нь олон тооны хэлбэрт байдаг. Жиш : (the) Americans, (the) Germans, (the)
Russians
IV . Хавсрал нэрийг хэрэглэх хэлбэр
1. Хавсрал нэр нь нэр Vгийн өмнө орж тодотголын
VVрэг (attributive use) гVйцэтгэнэ. Жиш : This is an interesting book. - Энэ бол сонирхолтой ном. They live in the old house. - Тэд хуучин байшинд амьдардаг.
2. Хавсрал нэр нь Vйл Vгийн ард орж өгVVлэхVVний
хэрэглээ(predicative use) болдогв Жиш : This book is interesting. - Энэ ном сонирхолтой. Their house is old. - Тэдний байшин хуучин.
Санамж :" маш их" = very - нь хавсрал нэр болон Vйл хавсралын
өмнө хэрэглэгддэг : very good, very badly,
(very) much Vйл Vгэнд : I thank you very much.
Санамж :Хавсрал нэр(Adjective)нь Vйл хавсралын(adverb)оронд дараах байдлаар илэрхийлэгддэг : to work hard - их ажиллах, to walk slow - явган удаан явах, to talk loud (low) - чанга ярилцах, to spell right (wrong) - зөв (буруу) дуудах, to feel happy - аз жаргалыг мэдрэх, to stop short - тVр зогсох
II . Vйл хавсралын харьцуулалтын зэрэг
(Degrees of Comparison of the adverb)
1. Олон Vет харьцуулалтын зэрэг : ("-ly" -ээр VVссэн бVх Vйл хавсрал "more, most" - ийг авч) brightly - more
brightly - most brightly ; slowly - more slowly - most slowly
3. ДVрэм бус харьцуулалтын зэрэг : well - better - best ; badly - worse - worst ; little - less - least ; much - more
- most
late - latter
- last ; far - farther
(further) - farthest (furthest) ; near - nearer -
nearest (next)
Дэс тоо ба бутархай тоо (Ordinal numerals and Fractional
numerals)
Ordinal numerals = Cardinal numerals +
th : the hundredth . ДVрэм бус : first, second, third (1st, 2nd,
3rd)
Бичих Vед анхаар : five - fifth, eight - eighth, nine - ninth, twelve - twelfth, twenty - twenthieth гэх мэт. Цаг тоолол : He was born on July 14th буюу on the 23rd of July ; Хаад ноёдын нэр : Elizabeth II - Elizabeth the second(уншихдаа)
Дэс тооны өмнө "the" тухайлах ялгац гишVVн авдаг. the first, the second, the eleventh, 101 - the hundredand first Энгийн бутархай (Common Fractions): 1/2 a (one) half, 1/3 one third, 2/5 two fifths, 2.3/7 two and three
sevenths Аравтын бутархай (Decimal Fractions): 0.3 nought (zero) point three, 2.35 two point three five (thirty five)
Тоон Vйл хавсрал
Дэс дараа : эхлээд - дараа нь = first - then : First he lived at
home, then he went to England. - Эхлээд тэр гэртээ амьдарч байсан дараа нь Англи явсан.
Зөрчил : эхэндээ - сVVлдээ = at first - at last, at lenght : At first I
believed him, but at last I became distrustful. - Эхний удаа би тVVнд итгэсэн, харин эцэст нь
итгэлгVй болсон.
БVртгэх : нэгдVгээрт = firstly буюу in the first place ; гуравдугаарт = thirdly буюу in the third place . . . ; тавын тооноос эхлээд зөвхөнin the fifth placeгэх
мэт. Жишээ нь :
зургадугаарт = in the sixth place
Сануулга : Биеийн төлөөний нэр нь
Өгөх оршихын тийн ялгалд заахын тийн ялгалын өмнө бол to-гVй : give me the book
Өгөх оршихын тийн ялгалд заахын тийн ялгалын дараа бол to -тэй : give the book to me
Төлөөний нэрийг өгVVлбэрт хэрэглэх нь :
Төлөөний
нэрс
ГVйцэтгэх
VVрэг
Жишээ
Биеийн
Нэрлэхийн
т.я-д
өгVVлэгдэхVVн
I shall
speak to him. - Би тVVнтэй ярина.
өгVVлхVVн
That was
he. - Тэр бол тэр байв.
Заахын
т.я-д
тусгагдахууны
VVргээр
I shall
speak to him. - Би тVVнтэй ярина.
Хамаатуулах
I хэлбэр
нь
тодотголын
VVргээр
Her paper
was interesting. - ТVVний өгVVлэл сонирхолтой байсан
II хэлбэр
нь
өгVVлэгдэхVVн
My ruler
is long yours is longer. - Миний шугам урт, чинийх бVр урт.
өгVVлэхVVн
This car
is his. - Энэ машин тVVнийх.
тусгагдахуун
We haven't
seen your paper, we have seen only theirs. - Бид чиний зохион бичлэгийг
VзээгVй, зөвхөн тэд нарынхыг Vзсэн
He himself
saw it. - Тэр өөрөө VVнийг Vзсэн. He saw it himself. - Тэр VVнийг өөрөө
Vзсэн.
VЙЛДЭХ ТӨЛӨӨНИЙ НЭР (Reciprocal pronouns)
each other - хэн хэнийгээ, one another - нэг нь нөгөөгөө, Жишээ нь : They greeted each
other. - Тэд бие
биентэйгээ мэндлэв. We know each other
very well. - Бид бие биенээ
тун сайн мэднэ. The children look at
each other in the mirror. - ХVVхдVVд толинд бие биенийгээ хардаг.
ЗААХ ТӨЛӨӨНИЙ НЭР (Demonstrative pronouns)
Ойр
Хол
Ганц тоо
this -
энэ
that -
тэр
Олон тоо
these -
эдгээр
those -
тэдгээр
1. ӨгVVлэгдэхVVний VVргээр : This was pleasant. - Энэ нь аятайхан байсан.
2. ӨгVVлэхVVний хэсгийн VVргээр : It was that. - Энэ бол тэр байсан.
whose =
хэний? of whom? = хэний тухай? 1. Whose book is this?
2. Of whom did you speak?
of what? =
юуны тухай? Of what did you speak?
of which? =
хэнийх, юуных? There were two accidents. Of which did you near?
what
(which) boy? what (which) table?
Өгөх орших
to whom? =
хэнд? To whom did you give?
to what? =
юунд? To what does this refer?
to which? There are two teams, to which do you belong?
Заах
whom? =
хэнийг? Whom did you call?
what? =
юуг? What do you see?
which? Which do you like better, tea or coffee?
Санамж : Асуух төлөөний нэрэнд угтвар Vгс (Prepositions) орохдоо гол төлөв Vйл Vгийн ард байрлана : Whom are you speaking
of? - Чи хэний тухай
ярьж байна. What is he laughing
at? - Тэр юуг шоолж
байна? What are you talking
about? - Та юуны тухай
ярьж байна.
ХОЛБОХ БА НЭГТГЭХ ТӨЛӨӨНИЙ НЭР (Relative and
conjunctive pronouns)
Тийн ялгал
ХVн дээр
Эд зVйлд
ХVн ба эд
зVйл
Нэрлэх
who
which
that
Харъалах
whose, of
whom
of which
(whose)
(that -
of)
Өгөх орших
to whom
to which
(that -
of)
Заах
whom
which
that
Нэрлэх
who
my friend
who made a trip to London
- Лондон
руу аялсан миний найз
Харъяалах
whose
the girl
whose father I know
- аавыг нь
мэдэх охин
the house
whose walls are grey
- саарал
ханатай байшин
of whom
the boy of
whom we spoke
- бидний
ярьж байгаа хVV
Өгөх орших
to whom
the pupil
to whom he gave the book
- тVVний
номоо өгсөн сурагч
Заах
whom
the man
whom I asked
- миний юм
асуусан тэр эмэгтэй
Нэрлэх
which
the train
which (that) arrived
- ирсэн
галт тэрэг
Харъалах
of which
the house,
the windows of which . . .
(ард нь Vргэлж тVVнтэй холбоотой Vгорно)
Өгөх орших
to which
the story
to which we listened
- бидний
сонссон тVVх
Заах
which
the things
which (that) we need
- бидэнд
хэрэгтэй зVйлс
Санамж : Холбох ба нэгтгэх төлөөний нэртэй хамт угтвар Vгс нь (Preposition) орохдоо Vйл Vгийн ард байдаг. The man whom I was
waiting for. - Миний хVлээж байгаа эрэгтэй. The house, that I
lived in. - Миний суудаг
байшин.
that - зөвхөн тодотгол гишVVн өгVVлбэрт байдаг дараах тохиолдлуудад
хэрэглэнэ.
1. who, which-ын оронд : Who was the man that
you were talking of? - Чиний ярьж байсан эрэгтэй хэн бэ? This is the bird (that)
he caught. - Энэ бол тVVний
барьсан шувуу.
2. ТодорхойгVй төлөөний нэр (Indefinite pronouns) болон тооны ухагдахууны дараа : all, everything, something, anything, much,
little, nothing, the same : That is everything
(that) I know. - Миний мэдэх бVх юм энэ.
3. Ямар нэг юм онцлоход it is . . . , it was . . . -ын дараа : It was the storm
that destroyd the house. - Байшин нураасан юм шуурга байсан.
4. Хэрэв төлөөний
нэр нь хVн ба эд зVйлээс хамаарч байвал : They talked about the
natives and plants (that) they had found interesting. - Тэдэнд сонирхолтой санагдсан
амьтан ургамалын талаар тэд ярилцсан.
Санамж :that -ийн өмнө хэзээ ч угтвар
Vг байрладаггVй ба
угтвар Vг нь Vйл
Vгийн ард байрлана. The train that I
waited for arrived. - Миний хVлээж байсан галт тэрэг ирлээ.
Анхаар : Хэрэв тодотгол гишVVн өгVVлбэрт тусгагдахуун юм уу Vйл хавсрал
байвал холбох ба нэгтгэх төлөөний
нэрийг гээж болдог. This is the boy (whom)
Iike best. - Надад хамгийн
их таалагддаг хVV бол энэ. The house (that) we
live in. - Бидний
амьдардаг байшин.
1. хэмжээ хязгаар илэрхийлэхэд хэрэглэгддэг: We had some books. - Бидэнд хэдэн ном байлаа.
2. Зөвшөөрсөн хVVрнэх өгVVлбэртхэрэглэгддэг: In the evening we had some tea. - Орой бид цай уусан.
any = ямар нэгэн, дурийн, альч
1. Vнэхээр биш, хэдийд ч байхыг бага зэрэг
илэрхийлдэг: You may come at any time. - Та хэзээ ч ирж болно.
2. a) асуух өгVVлбэрт: Do you see any mistakes? - Та ямар нэгэн алдаа хардаг уу?
b) VгVйсгэсэн өгVVлбэрт: No, I do not see any mistakes. - VгVй, би ямарч алдаа хардаггVй.
c) болзох өгVVлбэрт: If you see any mistakes ... - Хэрэв та ямар нэгэн алдаа харвал ...
· Vйл хавсралын VVргээр: he was all dirty - тэр заваан байсан
· хэллэг : all the better - тэгвэл бVр сайн; not at all - зVгээр, зVгээр; all at once - нэг мөсөн: after all - эцэст нь, сVVлд нь; first of all - эхлээд, юуны өмнө; once for all - бVр мөсөн; all the day - бVхэл өдөр, бVхэл өдөржингөө;
whole = бVх, бVгд (all - оос илVV ерөнхий байдал заадаг): the whole town, the whole of Asia
· хэллэг : the whole day - бVхэл өдөр, бVхэл өдөржингөө;
· хавсрал нэрийн VVргээр: on either side of river - голын аль нэг эрэг дээр; neither way is right - аль ч зам нь буруу
· нэр Vгийн VVргээр: either one or the other one must leave - аль нэг нь явах ёстой; neither of us could help him - бидний хэн нь ч тVVнд тусалж
чадахгVй байсан
Санамж: either ... or - ... юм уу эсвэл ...; neither ... nor - ... ч VгVй ... ч VгVй
nor -
either
- мөн VгVй
I cannot
swim, nor my borther either - би сэлж чаддаггVй, ах маань ч мөн адил
not -
either
I cannot
swim, he cannot swim either - би сэлж чаддаггVй, тэр мөн сэлж чаддаггVй
other = нөгөө, өөр, бусад
· хавсрал нэрийн VVргээр: the other girl - нөгөө охин
· нэр Vгийн VVргээр: the others stayd at home - бусад нь гэртээ Vлдсэн
· хэллэг: the other day - саяхан, саявтар; the other morning - саяхны өглөө; every other day - өнжөөд; one after another - ар араасаа; some day or other - ямар нэг өдөр; some time or other - хэзээ нэгэн цагт, санамсаргVй; on the other hand - нөгөөтэйгVVр; another (cup of coffee) - өөр бас нэг (аяга кофе)
Ганц тоо
Олон тоо
Санамж
much =
их it takes too much time
many =
олон many families live there
many a =
зарим (нэг) a little = бага зэрэг, жаахан a few = хэдэн, цөөн, хэдхэн
little =
бага I have little hope
few =
цөөн I saw only few boys
Хэлллэг
a greate deal of = Vнэхээр их; a good many = маш олон, тун их; very much = маш их; in few words = цөөн Vгээр; very many, greate many = маш олон
ЖИРИЙН VЙЛ VГ
(Ordinary verbs)
ДVрмийн Vйл Vгсийг гол цагуудад
өгVVлбэрийн төрлVVдээр to open (нээх, онгойлгох) Vйл Vгээр төлөөлVVлэн VзVVлэв.
ӨгVVлбэрийн
хэлбэрVVд
Гол цагууд
Батлах
өгVVлбэр(Affirmate)
VгVйсгэх
өгVVлбэр (Negative)
Асуух
өгVVлбэр (Interrogative)
Асууж
VгVйсгэх өгVVлбэр (Interrogative-negative)
Жирийн
одоо цаг (The present indefinite tense)
I open heopens
I do not open he does notopen
do I open? does heopen?
do I not open? does he notopen?
Жирийн
өнгөрсөн цаг (The past indefinite tense)
I opened
I did not open
did I open?
did I not open?
Одоо
төгссөн цаг (The present perfect tense)
I have opened
I have
notopened
have I opened?
have I not opened?
Өнгөрөн
төгссөн цаг (The past perfect tense)
I had opened
I had notopened
had I opened?
had I not opened?
Жирийн
ирээдVй цаг (The future indefinite tense)
I shall open you willopen
I should
notopen you will not open
shall I open? shall (will) youopen?
shall I
not open? shall (will) you notopen?
Өнгөрсөн
цагийн өнгөнөөс эс тухайлах ирээдVй цаг (The future indefinite in the past)
I should open you wouldopen
I should
notopen you would notopen
should I open? should (would )youopen?
should I
not open? should (would) you notopen?
Жич:
- Хэзээ ч ирээдVй цаг болон өнгөрсний
ирээдVй цаг нь when, if, while, as soon as - аар холбогдсон хавсарсан нийлмэл
өгVVлбэрт цуг ордоггVй.
Жнь: I shall go out when I
am ready - би бэлэн
болохоороо гадагшаа гарна. he would do it if he
could - тэр чаддаг
байсан бол VVнийг хийх байсан.
ТУСЛАХ VЙЛ VГС
(Auxiliary verbs)
to have = -тай, тэй
Vйл Vгийн нийлмэл цаг бVтээхэд хэрэглэгддэг : he has come - тэр ирсэн
· to have + тусагдахуун + өнгөрсөн цагт нөхцөлт Vйл Vг бол = - уулна, VVлнэ: I have my hair cut - Би Vсээ тайруулсан.
· to have + заахын т/я + эс тухайлах төлөв (infinitive) бол = -уулах, VVлэх, - лгах, хийлгэх : the teacher will the boys learn by heart - багш хөвгVVдийг цээжлVVлэх
болно.
· to have + to -тэй эс тухайлах төлөв (infinitive with to) бол = ёстой : he has much to do - тэр их зVйл хийх ёстой.
· хэрэв to have - нь жирийн
Vйл Vгийн VVргээр (гол төлөв got гэсэн Vгээр хVч нэмэгдVVлдэг) бол : have you (got) a
new house? Асуух болон VгVйсгэх хэлбэрт to do - ийн тусламжтайгаар өөрчлөн бичиж
болдог. Do you have a new house? - Чи ямар нэгэн шинэ байшинтай юу?
to be = байх
· ИдэвхгVй хэв (passive) VVсгэхэд хэрэглэгддэг: the story was told by father - аавын ярьж өгсөн тVVх
· Vргэлжлэх цагийн хэв (progressive form) VVсгэхэд хэрэглэгддэг: it is raining - бороо орж байна.
· to be + to - тэй эс тухайлах төлөв (infinitive with to) бол = тэгэх ёстой (3 дагч этгээдийн
хVсэлт буюу хувь тавилангийн эрхээр хийгдэж байгаа илэрхийлнэ) : he was to die in Africa - тэр Африкд Vхэх ёстой байсан.
· to be + идэвхгVй хэвийн эс тухайлах төлөв =
-ах ёстой: the lesson is to be finished - хичээлийг дуусгах ёстой.
· to be - нь жирийн Vйл Vгийн VVргээр бол: "To be or not to be" that is the
question - "Орших эс
орших" нь асуудал.
to do = хийх, Vйлдэх
· Хэрэв өгVVлэхVVн нь жирийн Vйл Vг бол асуух өгVVлбэр зохиоход хэрэглэнэ: do you like it? - танд энэ таалагдаж байна уу? Асуух өгVVлбэрийг дараах тохиолдлуудад to do-гийн тусламжтайгаар өөрчлөхгVй:
1. Хэрэв өгVVлэхVVн нь туслах Vйл Vгтэй хамт бол: will he come? - тэр ирэх VV?
2. Хэрэв өгVVлэгдэхVVнээр
эхэлсэн асуух өгVVлбэр бол: who knows that? - Хэн VVнийг мэдэх вэ? гэвч асуух өгVVлбэр нь
VгVйсгэсэн хэлбэрт байвал to
do -ийг хэрэглэнэ: who does not know that? - Хэн VVнийг мэдэхгVй вэ?
· Жирийн Vйл Vгийг VгVйсгэх хэлбэрт оруулахад хэрэглэнэ: we do not forget it - бид VVнийг мартахгVй VгVйсгэх хэлбэрийг дараах тохиолдлуудад to do - гийн тусламжтайгаар өөрчлөхгVй:
2. not (never, nothing etc.) - ийн тусламжтайгаар VVссэн бусад VгVйсгэх хэлбэрт : you never can tell - та хэзээ ч хэлж чадахгVй. we sow nothing - бид юу ч хараагVй.
3. Хэрэв not нь Vйл Vгийг биш харин асуух өгVVлбэрийг нийтэд нь VгVйсгэж байвал: is she ill? - no I suppose not. Тэр өвчтэй юм уу? VгVй би тэгж
бодохгVй байна.
Санамж: Захиран тушаах төлөвийн VгVйсгэх хэлбэр ямагт to do -гээр VVсдэг ба мөн туслах Vйл Vгтэй болto have болон to
be -гээр VVсдэг: do not have a look at it? - don't be
sorry! - VVнийг
хараагVй юу? БVV харамс!
· урьдах (өмнө нь гарсан) жирийн Vйл Vгээ to do -гээр орлуулахдаа дараах тохиолдлуудад хэрэглэгдэнэ:
1. Харицуулсан өгVVлбэрт Vйл Vгийг дахин
давтхаас зайлс хийхэд : he knows more then I do. - Тэр надаас илVV мэднэ.
2. Эелдгээр дэмжих, Vйл дэмжихийг хэлэхдээ yes болон no - гээр : Do you listen to the music? Yes,
we do. No we do not.
3. Монгол хэлний "би ч бас", "би ч гэсэн", "би
ч бас биш", "би ч гэсэн бас биш" - ийг орчуулахад : He reads much - so do I - тэр их уншдаг, би ч гэсэн. She does not read much - nor do we - Тэр их уншдаггVй бид ч мөн адил.
4. Монгол хэлний "Vнэн юм биш VV? Vнэн биз дээ?" гэдгийг баталсан өгVVлбэр болон VгVйсгэсэн асуултандилэрхийлэхэд: You feel better, do not you? - Таны бие сайжирсан, тийм биз
дээ?
Мөн VгVйсгэсэн өгVVлбэр болон баталсан асуултанд : he didn't say so, did he? - Тэр тэгж хэлээгVй тийм биз дээ? гэвч эхний өгVVлбэрт туслах Vйл Vг байгаад дахин давтагдаж байвал : You are not glad, are you? - Та баярлахгVй байна, тийм биздээ?
· мөн жирийн Vйл Vгийн VVргээр (асуух болон VгVйсгэх өгVVлбэрт to do -гийн тусламжтай өөрчилж болдог): He did his best - Тэр чадах бVхнийгээ л хийсэн. How do you do? - Та сайн байна уу?
Биеийн чадвар: I can swim - би сэлж чадна Оюуны
чадвар: he could translate - тэр
орчуулж чадах байсан Боломж: can I help
you? - би танд туслах уу?
to be able
to: I play chess = I'm able to play chess - би шатар тоглож
чадна
(VгVйсгэх Vед) to be unable to -
чадахгVй
(зөвхөн 2-т): to know, (know to) -
мэдэх
I shall
Би тэгэх ёстой
(энэ нь 3 дагч этгээдийн хVслээр)
I should
Би тэгэх ёстой байсан
shall:
Ямар нэгэн хVнд шууд тушаал өгөх Vед: you shall not steal! - Чи хулгай хийх
ёсгVй!
should:
Дам ярианд: the teacher said
we should work
биднийг ажиллах ёстой байсан гэж багш хэлсэн ХVсэн болзох төлөв, VVрэг
даалгавар: you should tell the truth -
чи Vнэнээ хэлэх ёстой байсан
to be to
Гуравдагч этгээдийн тушаал: what
am I to do - би юу хийх ёстой вэ? Хувь тавилан: his death was to decide her fate - тVVний
Vхэл тэр эмэгтэйн хувь тавиланг шийдсэн Цуу ярианд: to be said - to be supposed
to : he is said (supposed) to be ill - тVVнийг өвчтэй байх гэж
хэлсэн
I will
би ... -ийг хVсэж байна
I would
би ... -ийг хVсэж байсан
will:
хVчтэй хVсэлт: I will get on in my life -
би амьдралдаа амжилт олох болно
would:
хVчтэй хVсэлт (ихэнхдээ
VгVйсгэхэд): he would not go abroad -
тэр гадаад явахгVй байх байсан. хVсэн болзох төлөвтэй: I would I were at home - би гэртээ байсан
сан бол ёс заншил дVрэм: boys will be
boys - эрэгтэй хVVхэд бол эрэгтэй хVVхэд л байх болно. she would play every day - тэр өдөр
бVр тоглох байсан.
ХVсэл: to want, to wish, to like:I wantto see him - би тVVнийг хармаар
байна. do as you like - өөрийн хVссэнээрээ
бай. Санаа бодол болон тодорхойгVй ирээдVй Vед: going to, to mean to, to propose to Бэлэн
байдал: to be willinf to: he is willing to do all - тэр бVгдийг
хийхийг хVсэж байсан. ХэрэгжVVлэхэд хэцVV хVсэл: to
wish - would + хVсэн болзох төлөв: I
would the day were over - Би өдөр дуусаасай гэдгийг хVссэн. ЭндVV
санаа бодол: to pretend: he pretends to be ill - тэр өвчтэй юм шиг
жVжиглэсэн.
may
-магадгVй, байх
might
-тэгсэн ингэсэн байх
may:
Боломж: this may be true - энэ Vнэн байх Зөвшөөрөл: you may come. VгVйсгэсэн боломж: cannot: this cannot
be true - энэ Vнэн байж болохгVй. VгVйсгэсэн зөвшөөрөл: may not (тусгай хориг хорио): you may not use this book - та энэ номыг
ашиглахгVй байж болно. VгVйсгэсэн зөвшөөрөл: must not(нийтлэг болон Vйлчилж буй хориг): you must not smoke - та тамхи татах ёсгVй. VгVйсгэсэн
хVсэл: may not : may you never be unhappy! - та хэзээ ч аз
жаргалтай байхгVй нь!
might: бараг
хVсэн болзох байдлаар боломж илэрхийлбэл: he
might have missed the trian - тэр галт тэрэгнээсээ хоцорчихож
магадгVй л юм.
to be
allowed to / to be permitted to = Зөвшөөрөл
I have not
been allowed to smoke - Намайг тамхи татахыг зөвшөөрөхгVй байсан. they will not be permitted to play -
тэднийг тоглохыг зөвшөөрөхгVй. it is possible - энэ бол боломжтой.
I must
Би тэгэх ёстой.
(шаардлагатай) (өөрийн хVслээр)
(I must)
Би тэгэх ёстой байсан
(гол өгVVлбэрт хэрэглэхгVй) I ought to
must:
ЗайлшгVй зVйл албадлага: all men must survive - бVх эрчVVд амьд
Vлдэх ёстой. VгVйсгэсэн болон нийтлэг хориг: must not,need not:you must
not tell a lie - та худал хэлэх хэрэггVй.VгVйсгэсэн зайлшгVй
зVйл: need not: I need not tell you this story - би танд
энэ тVVхийг ярих хэрэггVй.
I ought to :
журамт VVрэг: I ought to go to church -
би сVмрVV очих ёстой.
to have
to: I had to stay at home - би
гэртээ Vлдэх ёстой байсан
to be
forced to: he was forced to leave his
country - тVVнийг өөрийн орноо орхихыг шаардсан.
to be
obliged to: she was obliged to earn her
living - тэр өөрийн амжиргааны зардлыг олох VVрэг хVлээсэн
to be
compelled to: they were compelled to work
hard - тэднийг шаргуу ажиллахыг шаардсан
to be
bound to: she is bound to her freedom -
тэр эрх чөлөөгөө хязгаарлуулсан
Жич: нэг зэрэг жирийн Vйл Vг болон туслах Vйл Vг байвал: (to) need - хэрэгтэй, шаардлагатай байх. he does not need to
come / he need not come (to) dare - зVрхлэх, зориглох he did not dare to go
out / he dared not go out
1. Сонгодог хэлбэр : a) 3-р биеийн одоо
цагийн ганц тоонд "-s"-ийг орхино. Жиш : He have ; He live
б) I, you, he etc. be :If that be true - Хэрэв энэ Vнэн байх юм бол. I, you, he etc. were : I wish I were you - Би таны оронд байхсан ; I wish I were rich. - Би баян байсан ч болоосой.
2. Орлуулах хэлбэр :may - might : I wish(ed) he may(might) win the game. - Би
тVVнийг хожоосой гэж хVссэн. should (Vйл Vгийн цаг зохицох ёсыг
харгалзахгVйгээр) : It is impossible that he should know it. - Тэр VVнийг мэдэх боломжгVй.
Хэрэглэх нь :
1. Таамаглал - Төсөөлөл - Зөвшөөрөх - Зэмлэл илэрхийлэхдээ it is right, wrong, natural, necessary, good
(better), impossible, time зэрэг эзэн биегVй хэллэгийн дараа should, may, might -тай дараалж байна. Жиш : It is natural that she
should marry him. - Тэр эмэгтэй тVVнтэй гэрлэх нь ойлгомжтой. It is possible, is
probable -дараа may might -тай байна. Жиш : It is possible that he may (might) come.
2. Найр тавих өгVVлбэрт : (al)though - whatever - whoever - however гэх зэрэг холбоос Vгтэй хамт : Whoever he may be, we
shall help him. - Тэр хэн ч байсан бид тVVнд туслах ёстой.
3. Нөхцөл заасан өгVVлбэрт :
If -
өгVVлбэрт
Present
Past
Past
perfect
Гол
өгVVлбэрт
Future
indefinite
Conditional
1
Conditional
2
4. a) Хэрэв нөхцөл шалтгааны Vр
дVн нь магадгVй буюу гарцаагVй бол цаг заах төлөв авна. If you ask me, I
shall answer. - Хэрэв чи надаас асуух юм бол би хариулна.
If I
were in your place
(Хэрэв би чиний оронд байсан бол)
I should
go home
(гэртээ харих байсан)
Болзох
төлөвийн өнгөрөн төгссөн цаг
II төрлийн
болзолт өгVVлбэр(Conditional 2)
If I
had been in your place
(Хэрэв би чиний оронд байсан сан бол)
I should
have gone home
(гэртээ харьчих л байсан)
5.
6. Сэтгэл хөдлөх, зVрх догдлох Vед :
a) Аймшиг, айдас : энэ нь ирээдVйд ямар нэг болгоомжлол, айдас
илэрхийлж байгаа бол ирээдVй
цаг ба болзолт өгVVлбэр байна. Жишээ нь :
We are afraid that we shall lose our money - Бид мөнгөө алдчих вий гэхээс айж байна.
VVнээс гадна
хVсэн болзох төлөв ньmay - might -тай байна. Жишээ нь : She feared that she
might be gravely ill. - Тэр хVндээр өвдчих вий гэхээс айсан.
b) Баяр хөөр - өвчин зовиур - харамсал - гайхшрал буюу гэнэтийн
зVйл уур хилэн илэрхийлэх бол хVсэн
болзох төлөв ньshould - тай байна. Жишээ нь : to be glad - баяртай байх ; it is a pity - харамсалтай байна; It is pity than they should be so lazy. - Тэд тийм залхуу байдаг нь
харамсалтай.
c) ХVсэл : Ямар нэгэн хVслийн Vр
дVн биелэх боломжгVй бол өнгөрөн
төгссөн цагийн ердийн хVсэн болзох төлөвбайна. Жишээ нь : I wish I were in
England now. Би одоо Англид байсан ч болоосой. Хэрвээ хVслийнх нь Vр дVн биелэх боломжтой бол may - might байна. Жишээ нь : May you be right
! - МагадгVй таны зөв! I wished that he might
be right. - Би тVVний зөв
байгаасай гэж хVсэж байсан.
d) Санаа бодол, зорилго : Санаа бодол зорилго заасан өгVVлбэрVVд нь that болон in
order to -тэй байх ба may - might -ийг хэрэглэдэг. Жишээ нь : Speak loud that I may
hear you. - Та надад сонсогдохоор чанга ярина уу.
VРГЭЛЖЛЭХ ЦАГИЙН ХЭЛБЭРVVД
(Progressive forms)
Ямар нэгэн дуусаагVй Vйл явдлын Vргэлжилж байгааг илэрхийлдэг ба to
be + Одоо цагийн нөхцөлт Vйл Vг буюунөхцөлт Vйлийн хэлбэр(to be + Participle present or Participle 1) VVсдэг. Vргэлжлэх цагийн бVх
хэлбэрVVдийг Vйл Vгийн цагуудад
VзVVлсэн .
I am reading (now) = Би (одоо)
уншиж байна. It was raining (then) = Бороо орсоор л байсан. гэх мэт
Санамж :Ижил цаг хугацаанд хоёр Vйл явдал зэрэг Vргэлжилж байвал гол болон туслах
өгVVлбэрт хоёуланд ньVргэлжлэх хэлбэр(Progressive form) байна. We were working, while
they were sleeping.
ДАДАЛ ЗУРШЛЫГ ИЛЭРХИЙЛЭХ НЬ
(Expression of Habit)
Дадал болсон хэлбэр нь одоо цагт (Present tense) will + to-гVй эс тухайлах төлөв(will + infinitive without to) хэлбэрээр VVсдэг :
In April the weather will often change. -
ДөрөвдVгээр сард цаг агаар байнга өөрчлөгдөнө.
o зорилго болон шалтгаан заасан : I harried to fetch a doctor. - Би эмч дуудахаар яарсан.
o Vр дагаварын : He was too tired to learn. - Тэр сурахад маш их ядарсан байсан.
Эс тухайлах төлөвийн тусгай хэрэглээ (Special use of the
Infinitive)
Дараах тохиолдолд эс тухайлах төлөв нь how to, want to, where to, so (such) . . .
as to, in order to -тэй хамт байна.
· Сургах, сурах, ойлгох утга бVхий
Vйл Vгийн дараа how
to (хэрхэн яаж)
орох бол. He learns how to ride
a bike - Тэр дугуй
хэрхэн унадагийг сурч байна.
· what to (юу), where to (хаана)-г хэрэглэх Vед : He did not know what
to say; I showed him where to buy the books.
· Хураангуйлсан гишVVн өгVVлбэрVVдэд
"so" болон "such"-ийн дараа as to-авах Vед (гол болон туслах өгVVлбэрийн эзэн нэг байх Vед) : You were such a fool
as to believe him. - ТVVнд чи итгэх нь шал тэнэг хэрэг байсан.
· in order to(-ийн тулд)-г хэрэглэх бол : He made him come in
order to punish him. - Тэр тVVнийг шийтгэхийн тулд л ирсэн.
1. Хэрэв учрыг нь Vл ойлгох байдалгVй бол хавсрал нэрийн дараа : This apple is good to
eat. - Алим идэхэд
сайн.
2. there is, there are -ийн дараа: There is nothing to
say. - Хэлэх юм юу ч алга.
3. to let, to blame хэрэглэх Vед : Rooms to let, you are
to blame.
ЭС ТУХАЙЛАХ ЯЛГАЦ ГИШVVН (Accusative with the
infinitive)
to -гVй (without to) байх тохиолдолууд нь :
1. МэдрэхVйтэй холбоотой to see (харах), to
hear (сонсох), to feel (барьж Vзэх), to watch (харах, ажиглах), to observe (ажиглалт хийх) гэх зэрэг Vйл Vгийн дараа : I saw him come. - Би тVVний ирэхийг харав.
2. Дараах Vйл VгVVдийн дараа : а) хийлгэх утгатай : to
make, to have(to bid): You make me laugh. - Чи миний инээдийг хVргээд байна.
б) зөвшөөрөх утгатай : to
let (зөвшөөрөх,
боломж олгох). Жишээ нь : Let the boy return! - ХVVхдийг буцаж ирэхийг зөвшөөрнө
VV!
to - тэй (with to) байх тохиолдлууд
нь :
1. ХVсэл илэрхийлсэн утгатай to want, to wish, to like-ийн дараа. Жишээ нь I wish his to learn. - Би тVVнийг сурахыг хVсч байна.
2. Дараах утгатай Vйл Vгсийн дараа :
а) хийлгэх гэсэн утгатай to
cause, to order, to command гэх мэт Vйл Vгийн дараа.Жишээ нь : We caused him to send
for a doctor. - Бид тVVнийг эмч рVV явахыг шаардсан
б) зөвшөөрөх утгатай to
allow, to permit, to suffer гэх мэт Vйл Vгийн дараа. Жишээ нь : We allowed the girls
to come in. - Бид охинд орохыг зөвшөөрсөн.
3. Хэлэх, ярих болон бодох гэсэн утгатай to
declare, to deny, to expect, to believe, to think, to suppose, to rememberгэсэн зарим Vйл Vгсийн дараа : England expect every
man to do his duty. - ХVн бVр өөрийн VVргээ биелVVлэхийг Англи улс хVлээж байна.
Анхаар :Ярианы хэлэнд гишVVн өгVVлбэртthat - ийг хэрэглэхийг эрхэмлэдэг. Санамж :to
say, to tell (хэлэх,
сонсгох), to answer, to reply,
to hope, to fear гэсэн Vгсийн дараа зөвхөн нэг л гишVVн өгVVлбэр that -ийг авдаг. Жиш
нь :
He hoped that she would come. - ТVVнийг
ирэх л байх гэж тэр найдсан.
ЭС ТУХАЙЛАХ ТӨЛӨВТЭЙ НЭРЛЭХИЙН ТИЙН
ЯЛГАЛ (Nominative with the
infinitive)
Эс тухайлах төлөвтэй тусгагдахуун (Accusative with the infinitive) -нь идэвхгVй хэвд (Passive)орохоороо
эс тухайлах төлөвтэй нэрлэхийн тийн ялгал(Nominative with the
infinitive) болдог. Жишээ нь
: He was heard to come
in. - ТVVний орж
ирэх нь сонсогдов. I am told to stay away. - Намайг ирэхгVй бай гэж хэлсэн. My father was told to
prepare everything. - БVх юмаа бэлтгэхийг аавд маань хэлсэн.
Санамж : Эс тухайлах төлөв (Infinitive)- нь хавсрал нэр (Adjective)-д for -ийн тусламжтайгаар
холбогддог. Жишээ нь :The town is too distant for me to be seen - Энэ хотыг Vзэхэд миний хувьд хэтэрхий хол.
8. Жишээ нь : He was in danger of getting
drowned.
в)Хавсрал
нэр :
fond of
capable of
keen on
accustomed
to
proud of
disappointed
at
far from
9. Жишээ нь : She was found of being admired.
10. Vйлт нэр Vг нь дараах тохиолдлуудад гишVVн өгVVлбэрт дараах байцын VVргVVдийг гVйцэтгэнэ. а)before
- after - on - upon - ны дараах цаг (temporal) заасан байцын : on leaving
America - америкийг
орхих Vед
б)for (= -ийн тулд, төлөө, учраас), for the sake of(= -ын тулд), on account of(= -ын тулд, -аас болж) -ын дараашалтгаан заасан (causal) заасан байцын : He was punished for
having stolen. - . . . -ынх нь төлөө тэр буудчихсан.
в)by (-аар), with (-ийн тулд), without (- гVйгээр), instead of (-ын оронд) -ын дараа арга хэлбэрийн байцын : He left without saying
goodbye. - Тэр баяртай ч
гэлгVй яваад өгөв.
г)by (- учраас, тэгэх завсар) -ын дараа дэмжих (instrumental) байцын : By inventing a
machine he became famous. - Машин зохиосноор тэр алдартай болсон.
д)in
spite of (-боловч, вч, ч) -ын дараа найр
тавих байцын : In spite of being
late you can hear the speech. - Та хожимдсон ч гэсэн илтгэлийг сонсч болно.
Санамж : Vйлт нэр Vгийн нийлмэл цагийн оронд
гол төлөв энгийн
цаг хэрэглэдэг.
(Ялангуяа after -ийн дараа) : after having finished - after finishing = дуусаад , төгсөөд ; for having stolen - for stealing - хулгай хийснийхээ төлөө
Жишээ нь : The ball dropped. - Бөмбөг
унав. ; He
dropped the ball. - Тэр бөмбөгийг унагав.
Анхаар! VйлдVVлэх Vйл Vгс нь мөн Vйлдэгдэх хэв (Passive) VVсгэдэг. Жишээ нь : the captain decided to
sink the ship - - the ship was sunk by the captain.
a) Vйл Vг
нь эс тусах бол тусгагдахуун гишVVнгVй байна. Жишээ нь : My parents get up very early. - Аав,
ээж хоёр их эрт босдог.
б) Vйл Vг
нь тусах бол тусгагдахуун
нь хэлц Vйл Vгийн өмнө юм
уу хойно байрлана. Жишээ нь: The man called back his words. - Тэр
хVн хэлсэн Vгээ буцаав.
II.
Vйл Vг + угтлага(verb + preposition) :
Угтвар Vгс
нь ямагт тусгагдахуунтай байдаг тул энэ төрлийн Vйл Vгс нь ямагт
тусгагдахуунтай байна. Жишээ нь : I am looking for my passport - Би
паспортоо хайж байна. I rely on her. - Би тVVнд найдаж байна. She asked me for help. - Tэр надаас
тусламж гуйв.
Жишээ нь : I and my brother -
ах бид хоёр He is small but strong. - Тэр жижиг гэвч хVчтэй. He can't (either)read
or write. - Тэр уншиж бичиж
чаддаггVй. I know both you and
your friend. - Би чамайг ч чиний найзыг ч мэднэ.
гэвч : the Queen of England гэх Vед хэрэглэнэ.
Санамж : Англи цол хэргэм биш бол the авна : emperor, czar, archduke, elector : the Emperor William, the Czar Peter I
гэвч : the London of today - гэх Vед хэрэглэгдэнэ.
гэвч : the Cape of Good Hope гэх Vед хэрэглэгддэг.
гэвч : the life of the whole nation гэх Vед ялгац гишVVн авна.
гэвч : тодорхой утгатай бол ялгац гишVVн хэрэглэгдэнэ : The school is near the church. - Сургууль сVмийн хажууд байдаг.
гэвч : the coal of Wales (Уэльсийн нVVрс) гэх мэтээр хэрэглэх нь бас бий.
гэвч : the swallows of this summer - энэ зуны хараацайнууд гэхчилэн ялгац гишVVн хэрэглэх тохиолдлууд байна.
гэвч : the last Sunday in August. гэх Vед хэрэглэнэ.
My brother studies algebra. - Ах маань алгебр судалдаг.
Photography is my hobby. - Фото зураг бол миний хобби.
the Cape of good Hope, The England I know is different from . . .
(The indefinite article)
мөн Vл дуудагдах h-ээр эхэлсэн Vгийн өмнө : an hour, an heir, an honour
эхний Vе нь өргөлтгVй Vгийн h-ийн өмнө : an historian
гэвч : the title of (doctor), the rank of (general), the dignity of (senator)-ийн дараа эс тухайлах ялгац гишVVнгVйбайна.
"а" - нь as, so, too, how, however - ээр холбогдсон хавсрал нэрийн ард байна : as good a swimmer as I am - над шиг сайн сэлдэг хVн ; to heavy a weight - дэндVV хVнд жин ; too difficult a task - маш хэцVV даалгавар
гэвч : Гэрийн тэжээмэл болон Vлгэрийн амьтан гол төлөв хVйсээр ялгагдана.
эр хVйсийн (хVчтэй) амьтан = эр хVйс : the dog, his name
эм хVйсийн (сул дорой) амьтан = эм хVйс : the cat, she is dead
ДVрмийн олон тоо VVсгэхдээ ганц тоон дээр "-s" залгадаг. Жишээлбэл : leg -legs, wall - walls, tree - trees, table - tables.
Гэвч : German, -s; Roman, -s; Norman, -s гэх мэт Vгс шууд "-s" залгаснаар олон тоо болно.
advice - зөвлөлгөө, business - ажил хэрэг, furniture - мебель, knowledge - мэдлэг, merchandise - эд бараа, progress - хөгжил дэвшил гэх мэт.
These spectacles are strong. - Энэ нVдний шил бөх.
They came in with their hats on their heads - Тэд орж ирэхдээ малгайтайгаа байсан.
Хамаатуулах (Genitive - угтвар Vгт хамаатуулах) =of (the, a, an)
Өгөх орших (Dative - угтвар Vгт өгөх орших) = to (the, a, an)
Заах (Accusative) = (the, a, an)
I am at my uncle's (house). - Би эгчийндээ (гэрт) байна. at the doctor's (practice) - эмчийн дадлагад
give it me - VVнийг надад өгөөч ; bring it us - VVнийг бидэнд авч ирээч
the former - өмнөх нь, эхнийх нь
the same the - . . . шиг адилхан
the latter - . . . сVVлчийнх нь
other than - . . . -с өөр, . . . -с ондоо
Жиш : the English - an Englishman, the French - a French lady, the Scotch - two Scotchmen, the Dutch some Dutchmen
Зарим яс Vндэс заасан Vгс нь олон тооны хэлбэрт байдаг. Жиш : (the) Americans, (the) Germans, (the) Russians
жич : gay - gaily байх тохиолдол бий.
(very) much Vйл Vгэнд : I thank you very much.
(Degrees of Comparison of the adverb)
brightly - more brightly - most brightly ; slowly - more slowly - most slowly
soon - sooner - soonest ; often - oftener - oftenest ; early - earlier - earliest
well - better - best ; badly - worse - worst ; little - less - least ; much - more - most
late - latter - last ; far - farther (further) - farthest (furthest) ; near - nearer - nearest (next)
Байрлал заасан : in 1999 we went to London
Тодорхой цаг заасан : I met him yesterday.
Байдал заасан : We thanked him heartily
Тодорхой бус цаг : She allways heard the child cry. - Тэр хVVхэд уйлахыг Vргэлж сонсдог байсан.
I have often been in America - Би дандаа Америкт байсан
Байдал заасан : I did not quite understand you. - Би таныг ердөө ойлгонгVй.
Бичих Vед анхаар : five - fifth, eight - eighth, nine - ninth, twelve - twelfth, twenty - twenthieth гэх мэт.
Цаг тоолол : He was born on July 14th буюу on the 23rd of July ; Хаад ноёдын нэр : Elizabeth II - Elizabeth the second(уншихдаа)
Дэс тооны өмнө "the" тухайлах ялгац гишVVн авдаг. the first, the second, the eleventh, 101 - the hundred and first
Энгийн бутархай (Common Fractions): 1/2 a (one) half, 1/3 one third, 2/5 two fifths, 2.3/7 two and three sevenths
Аравтын бутархай (Decimal Fractions): 0.3 nought (zero) point three, 2.35 two point three five (thirty five)
First he lived at home, then he went to England. - Эхлээд тэр гэртээ амьдарч байсан дараа нь Англи явсан.
At first I believed him, but at last I became distrustful. - Эхний удаа би тVVнд итгэсэн, харин эцэст нь итгэлгVй болсон.
ЭГЭХ БА ХVЧ НЭМЭГДVVЛЭХ ТӨЛӨӨНИЙ НЭР
(Personal, Possessive, Reflexive and Emphatic Pronouns)
-self - дээр өргөлт авна.
Nominative = Subject
Accusative = Objective
VVнийг, VVнд
(эд зVйл)
Өгөх оршихын тийн ялгалд заахын тийн ялгалын өмнө бол to -гVй : give me the book
Өгөх оршихын тийн ялгалд заахын тийн ялгалын дараа бол to -тэй : give the book to me
He saw it himself. - Тэр VVнийг өөрөө Vзсэн.
They greeted each other. - Тэд бие биентэйгээ мэндлэв.
We know each other very well. - Бид бие биенээ тун сайн мэднэ.
The children look at each other in the mirror. - ХVVхдVVд толинд бие биенийгээ хардаг.
(сонголт, ангилалт)
Who can swim?
What is this?
Which of you is ill?
of whom? = хэний тухай?
1. Whose book is this?
2. Of whom did you speak?
Of what did you speak?
There were two accidents. Of which did you near?
what (which) table?
To whom did you give?
To what does this refer?
There are two teams, to which do you belong?
Whom did you call?
What do you see?
Which do you like better, tea or coffee?
Whom are you speaking of? - Чи хэний тухай ярьж байна.
What is he laughing at? - Тэр юуг шоолж байна?
What are you talking about? - Та юуны тухай ярьж байна.
(Relative and conjunctive pronouns)
Санамж : Холбох ба нэгтгэх төлөөний нэртэй хамт угтвар Vгс нь (Preposition) орохдоо Vйл Vгийн ард байдаг.
The man whom I was waiting for. - Миний хVлээж байгаа эрэгтэй.
The house, that I lived in. - Миний суудаг байшин.
Who was the man that you were talking of? - Чиний ярьж байсан эрэгтэй хэн бэ?
This is the bird (that) he caught. - Энэ бол тVVний барьсан шувуу.
That is everything (that) I know. - Миний мэдэх бVх юм энэ.
It was the storm that destroyd the house. - Байшин нураасан юм шуурга байсан.
They talked about the natives and plants (that) they had found interesting. - Тэдэнд сонирхолтой санагдсан амьтан ургамалын талаар тэд ярилцсан.
The train that I waited for arrived. - Миний хVлээж байсан галт тэрэг ирлээ.
This is the boy (whom) Iike best. - Надад хамгийн их таалагддаг хVV бол энэ.
The house (that) we live in. - Бидний амьдардаг байшин.
(Indefinite pronouns)
b) VгVйсгэсэн өгVVлбэрт: No, I do not see any mistakes. - VгVй, би ямарч алдаа хардаггVй.
c) болзох өгVVлбэрт: If you see any mistakes ... - Хэрэв та ямар нэгэн алдаа харвал ...
Мөн some болон any-гээр нийлмэл Vг бVтээдэг.
someone, somebody - хэн нэгэн, зарим хVн; something - нэг юм, ямар нэг юм; somewhere - хаа нэг газар, ямар нэг газар, хаан ч; anyone, anybody - ямар нэг хVн, хэн ч; anything - ямар нэг, аливаа юм, юм; anywhere - хаа нэгтэй, хаа нэг газар, хаана ч, хаашаа ч
it takes too much time
many families live there
a little = бага зэрэг, жаахан
a few = хэдэн, цөөн, хэдхэн
I have little hope
I saw only few boys
(Ordinary verbs)
(Negative)
(Interrogative)
(Interrogative-negative)
(The present indefinite tense)
he opens
he does notopen
does he open?
does he not open?
(The past indefinite tense)
(The present perfect tense)
(The past perfect tense)
(The future indefinite tense)
you will open
you will not open
shall (will) you open?
shall (will) you not open?
(The future indefinite in the past)
you would open
you would notopen
should (would )youopen?
should (would) you notopen?
Жнь:
I shall go out when I am ready - би бэлэн болохоороо гадагшаа гарна.
he would do it if he could - тэр чаддаг байсан бол VVнийг хийх байсан.
(Auxiliary verbs)
Асуух өгVVлбэрийг дараах тохиолдлуудад to do-гийн тусламжтайгаар өөрчлөхгVй:
гэвч асуух өгVVлбэр нь VгVйсгэсэн хэлбэрт байвал to do -ийг хэрэглэнэ: who does not know that? - Хэн VVнийг мэдэхгVй вэ?
VгVйсгэх хэлбэрийг дараах тохиолдлуудад to do - гийн тусламжтайгаар өөрчлөхгVй:
Мөн VгVйсгэсэн өгVVлбэр болон баталсан асуултанд : he didn't say so, did he? - Тэр тэгж хэлээгVй тийм биз дээ?
гэвч эхний өгVVлбэрт туслах Vйл Vг байгаад дахин давтагдаж байвал : You are not glad, are you? - Та баярлахгVй байна, тийм биздээ?
(Modal verbs)
Би ...-ийг чадна
Би ...-ийг чадах байсан
(VгVйсгэх Vед) to be unable to - чадахгVй
(зөвхөн 2-т): to know, (know to) - мэдэх
Би тэгэх ёстой
(энэ нь 3 дагч этгээдийн хVслээр)
Би тэгэх ёстой байсан
you shall not steal! - Чи хулгай хийх ёсгVй!
биднийг ажиллах ёстой байсан гэж багш хэлсэн ХVсэн болзох төлөв, VVрэг даалгавар: you should tell the truth - чи Vнэнээ хэлэх ёстой байсан
би ... -ийг хVсэж байна
би ... -ийг хVсэж байсан
she would play every day - тэр өдөр бVр тоглох байсан.
do as you like - өөрийн хVссэнээрээ бай. Санаа бодол болон тодорхойгVй ирээдVй Vед: going to, to mean to, to propose to Бэлэн байдал: to be willinf to: he is willing to do all - тэр бVгдийг хийхийг хVсэж байсан. ХэрэгжVVлэхэд хэцVV хVсэл: to wish - would + хVсэн болзох төлөв: I would the day were over - Би өдөр дуусаасай гэдгийг хVссэн. ЭндVV санаа бодол: to pretend: he pretends to be ill - тэр өвчтэй юм шиг жVжиглэсэн.
-магадгVй, байх
-тэгсэн ингэсэн байх
they will not be permitted to play - тэднийг тоглохыг зөвшөөрөхгVй.
it is possible - энэ бол боломжтой.
Би тэгэх ёстой.
(шаардлагатай) (өөрийн хVслээр)
Би тэгэх ёстой байсан
(гол өгVVлбэрт хэрэглэхгVй)
I ought to
(to) need - хэрэгтэй, шаардлагатай байх.
he does not need to come / he need not come
(to) dare - зVрхлэх, зориглох
he did not dare to go out / he dared not go out
(The tenses of the verb)
Жич:
P1 - одоо цагт нөхцөлт Vйл Vг
P2 - өнгөрсөн цагт нөхцөлт Vйл Vг / (дVрэм бус нөхцөлт Vйл Vг)
(The active tenses)
(Present tenses)
(The present indefinite tense)
(The present continuous tense)
(The present perfect tense)
(The present perfect continuous tense)
(Past tenses)
(The past indefinite tense)
(The past continuous tense)
(The past perfect tense)
(The past perfect continuous tense)
(Future tenses)
(The future indefinite tense)
(The future continuous tense)
(The future perfect tense)
(The future perfect continuous tense)
(Future in the past)
(The future indefinite in the past tense)
(The future continuous in the past tense)
(The future perfect in the past)
(The future perfect continuous in the past)
(гэвч эгшгийн дараах "у" нь өөрчлөгддөггVй. Жнь: obey + ed = obeyed)
(The passive tenses)
(Present tenses)
(The passive present indefinite tense)
(би дуудагддаг)
(The passive present continuous tense)
(би дуудагдаж байна)
(The passive present perfect tense)
(би дуудагдлаа)
(Past tenses)
(The passive past indefinite tense)
(би дуудагджээ)
(The passive past continuous tense)
(би дуудагдсаар байсан)
(The passive past perfect tense)
(би дуудагдчихсан байсан)
(Future tenses)
(The passive future indefinite tense)
(би дуудагдна)
(The passive future perfect tense)
(би дуудагдчихсан байх болно)
(Future in the past)
(The passive future indefinite in the past)
(би дуудагдах байлаа)
(The passive future perfect in the past)
(би дуудагдчихсан байх байлаа)
(Sequens of tenses)
Жнь: He stated that the earth is round - Тэр дэлхийг бөөрөнхий гэж мэдэгдсэн.
б) I, you, he etc. be : If that be true - Хэрэв энэ Vнэн байх юм бол.
I, you, he etc. were : I wish I were you - Би таны оронд байхсан ; I wish I were rich. - Би баян байсан ч болоосой.
should (Vйл Vгийн цаг зохицох ёсыг харгалзахгVйгээр) : It is impossible that he should know it. - Тэр VVнийг мэдэх боломжгVй.
It is natural that she should marry him. - Тэр эмэгтэй тVVнтэй гэрлэх нь ойлгомжтой.
It is possible, is probable -дараа may might -тай байна. Жиш : It is possible that he may (might) come.
Whoever he may be, we shall help him. - Тэр хэн ч байсан бид тVVнд туслах ёстой.
a) Хэрэв нөхцөл шалтгааны Vр дVн нь магадгVй буюу гарцаагVй бол цаг заах төлөв авна.
If you ask me, I shall answer. - Хэрэв чи надаас асуух юм бол би хариулна.
b) Хэрэв нөхцөл шалтгааны Vр дVн нь боломжгVй буюу байж боломгVй бол хVсэн болзох төлөв авна. Гэхдээ :
(Хэрэв би чиний оронд байсан бол)
(гэртээ харих байсан)
(Хэрэв би чиний оронд байсан сан бол)
(гэртээ харьчих л байсан)
a) Аймшиг, айдас : энэ нь ирээдVйд ямар нэг болгоомжлол, айдас илэрхийлж байгаа бол ирээдVй цаг ба болзолт өгVVлбэр байна. Жишээ нь :
We are afraid that we shall lose our money - Бид мөнгөө алдчих вий гэхээс айж байна.
VVнээс гадна хVсэн болзох төлөв нь may - might -тай байна. Жишээ нь :
She feared that she might be gravely ill. - Тэр хVндээр өвдчих вий гэхээс айсан.
b) Баяр хөөр - өвчин зовиур - харамсал - гайхшрал буюу гэнэтийн зVйл уур хилэн илэрхийлэх бол хVсэн болзох төлөв нь should - тай байна. Жишээ нь :
to be glad - баяртай байх ; it is a pity - харамсалтай байна; It is pity than they should be so lazy. - Тэд тийм залхуу байдаг нь харамсалтай.
c) ХVсэл : Ямар нэгэн хVслийн Vр дVн биелэх боломжгVй бол өнгөрөн төгссөн цагийн ердийн хVсэн болзох төлөвбайна. Жишээ нь :
I wish I were in England now. Би одоо Англид байсан ч болоосой.
Хэрвээ хVслийнх нь Vр дVн биелэх боломжтой бол may - might байна. Жишээ нь :
May you be right ! - МагадгVй таны зөв!
I wished that he might be right. - Би тVVний зөв байгаасай гэж хVсэж байсан.
d) Санаа бодол, зорилго : Санаа бодол зорилго заасан өгVVлбэрVVд нь that болон in order to -тэй байх ба may - might -ийг хэрэглэдэг. Жишээ нь :
Speak loud that I may hear you. - Та надад сонсогдохоор чанга ярина уу.
(Progressive forms)
It was raining (then) = Бороо орсоор л байсан. гэх мэт
We were working, while they were sleeping.
(Expression of Habit)
(infinitive without to):
(infinitive) :
(The passive voice)
(Infinitive without to)
I shall go home - Би гэр лVVгээ явна. We do not drink. - Би архи уудаггVй.
I let him come. - Би тVVний ирэхийг зөвшөөрсөн.
I hear him sing (singing) - Би тVVний дуулахыг сонсдог.
I had rather . . . ; I had better . . . ; I cannot but . . . ; I had as good . . . .
(Infinitive with to)
He seemed to be angry. - Тэр ууртай юм шиг санагдсан.
He promised to come. - Тэр ирнэ гэж амласан.
(Special use of the Infinitive)
He learns how to ride a bike - Тэр дугуй хэрхэн унадагийг сурч байна.
He did not know what to say; I showed him where to buy the books.
You were such a fool as to believe him. - ТVVнд чи итгэх нь шал тэнэг хэрэг байсан.
He made him come in order to punish him. - Тэр тVVнийг шийтгэхийн тулд л ирсэн.
This apple is good to eat. - Алим идэхэд сайн.
There is nothing to say. - Хэлэх юм юу ч алга.
Rooms to let, you are to blame.
(Accusative with the infinitive)
а) хийлгэх утгатай : to make, to have(to bid): You make me laugh. - Чи миний инээдийг хVргээд байна.
б) зөвшөөрөх утгатай : to let (зөвшөөрөх, боломж олгох). Жишээ нь :
Let the boy return! - ХVVхдийг буцаж ирэхийг зөвшөөрнө VV!
I wish his to learn. - Би тVVнийг сурахыг хVсч байна.
а) хийлгэх гэсэн утгатай to cause, to order, to command гэх мэт Vйл Vгийн дараа.Жишээ нь :
We caused him to send for a doctor. - Бид тVVнийг эмч рVV явахыг шаардсан
б) зөвшөөрөх утгатай to allow, to permit, to suffer гэх мэт Vйл Vгийн дараа. Жишээ нь :
We allowed the girls to come in. - Бид охинд орохыг зөвшөөрсөн.
England expect every man to do his duty. - ХVн бVр өөрийн VVргээ биелVVлэхийг Англи улс хVлээж байна.
Санамж : to say, to tell (хэлэх, сонсгох), to answer, to reply, to hope, to fear гэсэн Vгсийн дараа зөвхөн нэг л гишVVн өгVVлбэр that -ийг авдаг. Жиш нь :
(Nominative with the infinitive)
He was heard to come in. - ТVVний орж ирэх нь сонсогдов.
I am told to stay away. - Намайг ирэхгVй бай гэж хэлсэн.
My father was told to prepare everything. - БVх юмаа бэлтгэхийг аавд маань хэлсэн.
Vйлт нэр Vг нь дараах Vйл Vгийн дараа байх ёстой :
Vйлт нэр Vг нь дараах Vгийн дараа байж болно.
а) Vйл Vг :
Жишээ нь : He succeeded in escaping.
б) Нэр Vг :
Жишээ нь : He was in danger of getting drowned.
в) Хавсрал нэр :
Жишээ нь : She was found of being admired.
а) before - after - on - upon - ны дараах цаг (temporal) заасан байцын :
on leaving America - америкийг орхих Vед
б) for (= -ийн тулд, төлөө, учраас), for the sake of(= -ын тулд), on account of(= -ын тулд, -аас болж) -ын дараашалтгаан заасан (causal) заасан байцын :
He was punished for having stolen. - . . . -ынх нь төлөө тэр буудчихсан.
в) by (-аар), with (-ийн тулд), without (- гVйгээр), instead of (-ын оронд) -ын дараа арга хэлбэрийн байцын :
He left without saying goodbye. - Тэр баяртай ч гэлгVй яваад өгөв.
г) by (- учраас, тэгэх завсар) -ын дараа дэмжих (instrumental) байцын :
By inventing a machine he became famous. - Машин зохиосноор тэр алдартай болсон.
д) in spite of (-боловч, вч, ч) -ын дараа найр тавих байцын :
In spite of being late you can hear the speech. - Та хожимдсон ч гэсэн илтгэлийг сонсч болно.
after having finished - after finishing = дуусаад , төгсөөд ; for having stolen - for stealing - хулгай хийснийхээ төлөө
Өнгөрсөн цагт нөхцөл Vйл Vг нь дVрмийн Vйл Vгэнд "-ed" залгаж VVснэ. (дVрэм бус Vйл Vгийг Vзнэ VV)
There lived a little girl called Red riding hood. - Тэнд Улаан малгайт гэдэг жижигхэн охин амьдардаг байв.
The American, visiting our town, was very delighted. - Манай хотод зочилж байгаа Америкчууд маш их сэтгэл хангалуун байсан.
а) цаг заасан : Having done their work, they went home. - Өөрсдийн ажлаа дуусгаад гэртээ харьцгаасан.
б) учир шалтгаан заасан : (being) tired of waiting, I went off
в) арга хэлбэр заасан : He entered the room carrying some books. - Тэр хэдэн ном барьсаар өрөөнд орсон.
г) Нөхцөл шалтгаан заасан : This poem, if carefully declaimed, will be impressive
Утгыг нь тодорхой болгохын тулд холбоос Vг ашиглаж болно. (while, though гэх мэт)
(Transitive, intransitive, reflexive verbs)
Заахын тийн ялгалт тусгагдахуун : to think - He thanked his father. - Тэр аавдаа талархдаг.
Тусах Vйл Vг нь мөн идэвхгVй хэвийг VVсгэдэг ба Заахын тийн ялгалт тусгагдахуун нь өгVVлэгдэхVVн болно. Жишээ нь : His father was thanked by him.
He shouted laudly. -Тэр чангаар хашгирав. I am going to the shop. - Би дэлгVVр лVV явж байна.
ДVрмийн бус : Өнгөрсөн цагт нөхцөл Vйл Vг (The perfect participle) -ийн тэмдэг нэрийн шинж чанар нь илVV онцлогдож байвал (гэхдээ маш ховор) to be -г хэрэглэнэ. He is gone. - Тэр явж одсон.
Зарим нэг Vйл Vгийн хувьд Өгөх оршихын тийн ялгалт тусгагдахуун нь байнга to хэрэглэдэг.
a) Байнга эгэх (цөөн Vг байдаг) : to avail o.s - эдлэх хэрэглэх
to pride o.s - бие магтах, гайхуулах. Жиш : Don't pride yourself!
б) Тусах болон эгэх гэхчилэн :
в) Тусах :
г) Эс тусах :
доошлуулах
the captain decided to sink the ship - - the ship was sunk by the captain.
Анхаар : Ардаа угтвар Vгтэй хэрэглэгддэг Vйл Vгээс хэлц Vйл Vг нь ялгаатай. Хэрэв what? when? where? гэх мэт асуултанд хариулагдаж байвал хэлц Vйл Vг биш юм.
Жишээ нь : give away - бэлэглэх, тарааж өгөх ; give up - болих, хаях ; look after - харах, халамжлах ; look for - эрэх, хайх ; look out - шагайх гэх мэт
My parents get up very early. - Аав, ээж хоёр их эрт босдог.
The man called back his words. - Тэр хVн хэлсэн Vгээ буцаав.
I am looking for my passport - Би паспортоо хайж байна.
I rely on her. - Би тVVнд найдаж байна.
She asked me for help. - Tэр надаас тусламж гуйв.
Let's go on with our lesson. - Одоо хичээлээ VргэлжлVVлцгээе.
You should lead up to the exams. - Та нар шалгалтандаа аажмаар бэлтгэх хэрэгтэй.
(below, beneath)
(тодорхой хугацаа)
two o'clock
цагийн хооронд
He is small but strong. - Тэр жижиг гэвч хVчтэй.
He can't (either)read or write. - Тэр уншиж бичиж чаддаггVй.
I know both you and your friend. - Би чамайг ч чиний найзыг ч мэднэ.
(хугацаа)
Хэрэв өгVVлбэрт Vндсэн утгаа алдах тохиолдолд холбоос Vгийн VVргээр орно.
би мэднэ.
ажилладаг.
(Indefinite infinitive)
(Simple past)
(Past participle)